Koszty sądowe – odpłatność procesu:
Należy mieć na uwadze, że postępowanie sądowe ma charakter odpłatny.
Zasady i tryby pobierania kosztów sądowych:
- w sprawach cywilnych reguluje ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (dalej: u.k.s.c.);
- w sprawach karnych reguluje ustawa z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych;
- w sprawach administracyjnych reguluje Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Zasadą jest, że do uiszczenia kosztów sądowych obowiązana jest strona, która wnosi do sądu pismo podlegające opłacie lub powodujące wydatki. Opłatę należy uiścić przy wniesieniu do pisma sądu.
Opłaty sądowe uiszcza się w formie bezgotówkowej na rachunek bieżący dochodów właściwego sądu albo w formie wpłaty gotówkowej, bezpośrednio w kasie sądu. Wnosząc do sądu pismo wymagające dokonania opłaty należy pamiętać o dołączeniu do niego dowodu wpłaty. W treści składanego pisma dokument ten należy wymienić jako jego załącznik.
Przykładowe koszty w najpopularniejszych sprawach sądowych:
- Sprawa o zapłatę:
Zgodnie z art. 13 u.k.s.c.: w sprawach o prawa majątkowe pobiera się od pisma opłatę stałą ustaloną według wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia wynoszącej:
- do 500 złotych – w kwocie 30 złotych;
- ponad 500 złotych do 1500 złotych – w kwocie 100 złotych;
- ponad 1500 złotych do 4000 złotych – w kwocie 200 złotych;
- ponad 4000 złotych do 7500 złotych – w kwocie 400 złotych;
- ponad 7500 złotych do 10 000 złotych – w kwocie 500 złotych;
- ponad 10 000 złotych do 15 000 złotych – w kwocie 750 złotych;
- ponad 15 000 złotych do 20 000 złotych – w kwocie 1000 złotych.
2. W sprawach o prawa majątkowe przy wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia ponad 20 000 złotych pobiera się od pisma opłatę stosunkową wynoszącą 5% tej wartości, nie więcej jednak niż 200 000 złotych.
- Sprawa o rozwód:
Zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 1 u.k.s.c. opłatę stałą w kwocie 600 złotych pobiera się od pozwu o rozwód.
- Sprawa o separację:
Zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 2 u.k.s.c. opłatę stałą w kwocie 600 złotych pobiera się od pozwu o separację.
- Sprawa o eksmisję:
Zgodnie z art. 27 pkt 11 u.k.s.c. opłatę stałą w kwocie 200 złotych pobiera się od pozwu w sprawie o opróżnienie lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu.
- Pozew o alimenty – wolny od opłat sądowych:
Zgodnie z art. 96 ust. 1 pkt 2 u.k.s.c. nie ma obowiązku uiszczenia kosztów sądowych strona dochodząca roszczeń alimentacyjnych oraz strona pozwana w sprawie o obniżenie alimentów.
- Pozew o ochronę dóbr osobistych:
Zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 3) u.k.s.c. opłatę stałą w kwocie 600 złotych pobiera się od pozwu o ochronę dóbr osobistych.
- Wniosek o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie:
Zgodnie z art. 40 u.k.s.c. opłatę stałą w kwocie 2.000 złotych pobiera się od wniosku o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie.
Należy mieć również na uwadze, że wyżej wymienione koszty są związane z zainicjowaniem postępowania sądowego, jednakże do kosztów procesu zalicza się również: wydatki, jakie strona podniosła w związku z obowiązkiem stawiennictwa na rozprawie, koszty opinii biegłego (jeśli został powołany), koszty mediacji, czy koszty profesjonalnego pełnomocnika zastępującego stronę przeciwną. Wysokość stawek opłat za czynności adwokatów lub radców prawnych została uregulowana wRozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Zgodnie z art. 98 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Rozstrzygnięcia w tym zakresie dokonuje Sąd prowadzący daną sprawę.